Diktatör Francisco Franco sonrası demokrasi tarihinde (1975 sonrası) 13. kez genel seçime gitmeye hazırlanan İspanya’da kayıtlı 36 milyon 893 bin 976 seçmenin, 34 milyon 799 bin 999’u İspanya’da, 2 milyon 93 bini 977’si ise yurt dışında ikamet ediyor.
Ülkede 28 Nisan Pazar günü yapılacak seçimlerde, 18 yaşını dolduran 1 milyon 157 bin 196 seçmen ilk kez oy kullanacak. Seçimlerde, 23 bin 196 oy kullanma merkezi ve 60 bin 38 seçim masasında kurulacak toplam 212 bin sandıkta oy kullanma işlemi gerçekleştirilecek.
İspanya’da en fazla milletvekili kontenjanına sahip ilk 5 şehir ise Madrid (36), Barcelona (31), Valencia (16), Alicante ve Sevilla (12’şer) olarak sıralanıyor.
Genel seçimler öncesinde ülke yönetimindeki siyasi belirsizlikler, Katalonya sorunu, aşırı sağın yükselişi ve işsizlik başlıca meseleler olarak öne çıkıyor.
Seçim kampanyalarında Katalonya sorunu belirleyici oldu
2010 yılından bu yana ayrılıkçı girişimlerin arttığı ülkenin doğusundaki Katalonya özerk yönetimindeki bağımsızlık talebi İspanya’nın öncelikli sorunu olarak ilk sırada yer alıyor.
Anayasa Mahkemesinin iptal kararına rağmen 1 Ekim 2017’de Katalonya’da yapılan bağımsızlık referandumuyla bağlantılı olarak devlete karşı ayaklanma ile suçlanan 18 siyasetçiden, 9’u tutuklu olmak üzere 12’si Madrid’deki Yüksek Mahkemede yargılanıyor.
Aralarında eski Katalonya Özerk Hükümeti Başkanı Carles Puigdemont’un da olduğu, yurt dışına kaçan diğer 6 Katalan siyasetçi hakkında ise sadece ulusal sınırlarda arama ve yakalama emri bulunuyor.
Tutuklu olarak yargılanan 9 Katalan siyasetçiden 5’i genel seçimlerde milletvekili veya senatör olmak için yarışıyor.
Seçim kampanyası boyunca yapılan konuşmalarda, sağ görüşlü Halk Partisi (PP), Vatandaşlar (C’s) ve aşırı sağ görüşlü Vox partileri iktidara gelmeleri halinde anayasanın 155. maddesini yürürlüğe sokarak Katalonya’nın özerk yönetim hakkını merkezi yönetime devretmeyi vaat etti.
Vox, Katalonya’daki ayrılıkçı siyasi partilerin kapatılması, buradaki siyasi liderlerinin yargılanması ve Katalonya yerel polis departmanının kapatılması gibi söylemleri seçim kampanyasında gündeme getirdi.
Mevcut durumda azınlık hükümetiyle ülkeyi yöneten Sosyalist İşçi Partisi’nin (PSOE) lideri ve Başbakan Pedro Sanchez ise “Sosyalistlerin olduğu bir hükümette asla bağımsız bir Katalonya olmayacak.” görüşünü sıkça yinelese de 155. maddeyi kullanmayı son tercih olarak gösterdi.
Anayasanın söz konusu maddesinin yürürlüğe girmesi için hükümetin bunu önermesi ve Senato’da çoğunluk oyuyla onaylanması gerekiyor.
İspanya demokrasi tarihinin en karışık seçimi
Diğer yandan İspanya’da sağda PP ve solda PSOE olmak üzere iki büyük partiye dayalı siyasi sistemin 2008-2014 ekonomik kriziyle güç kaybetmesi, 2015 yılından bu yana 3. kez ülkede genel seçime gidilmesi, faşist lider Franco’nun siyasi çizgisinde olan Vox partisinin ilk kez seçimlere katılması ve anketlerde kararsızlarının oranının yüzde 41 gibi çok büyük oranda gösterilmesi 28 Nisan’ı ülke demokrasi tarihinin en karışık seçimi haline getirdi.
Anketlerde, 28 Nisan’da hiçbir siyasi partinin ülkeyi tek başına yönetecek bir çoğunluğu yakalayamayacağı görülüyor. Mevcut durumda 85 milletvekiliyle mecliste 2. büyük parti konumunda olan, iktidardaki PSOE’nin birinci parti konumuna gelerek milletvekili sayısını 130’lara kadar yükseltmesi bekleniyor. Ancak PSOE’nin mecliste çoğunluk için 176 milletvekili sayısına ulaşması gerekiyor.
Başbakan Sanchez, seçim sonrası PSOE’nin anlaşmaya kendisini en yakın gördüğü partinin, aşırı sol görüşlü Unidas Podemos ittifakı olduğu söyledi. Unidas Podemos lideri Pablo Iglesias ise özellikle ekonomi çevrelerinin baskılarıyla PSOE-C’s koalisyon hükümeti kurulabileceği iddiasını ortaya attı. Bu iddia, İspanyol basınında da sıkça gündeme getirilse de C’s lideri Albert Rivera Katalonya sorununa yaklaşımından dolayı Sanchez ile anlaşma yapmayacaklarını savunarak, böyle iş birliğine şimdiden kapıları kapattı.
Şu anda ülkedeki en büyük siyasi parti konumunda bulunan PP’nin ise ciddi oy kaybına uğraması öngörülüyor. PP ve C’s’nin, ilk defa genel seçime katılacak aşırı sağ görüşlü Vox’u da alarak bir koalisyon kurma ihtimali de yeterli çoğunluğu elde edemeyecekleri beklentisiyle şu an için uzak gözüküyor.
Göçmen ve İslam karşıtı bir siyaset yapan ve özellikle Katalonya sorunuyla bağlantılı olarak İspanyol milliyetçiliğini ön plana çıkartan Vox partisinin, ilk kez katılacağı seçimlerde ne kadar milletvekili çıkartacağı da merak ediliyor.
Muhalefetten Başbakan Sanchez’e sert suçlamalar
İspanya’da 28 Nisan’da yapılacak erken genel seçimler, geçmiş seçimlerden çok farklı olarak siyasi partilerin liderleri arasındaki sert söylemlerle de dikkati çekti.
Özellikle PP lideri Pablo Casado ve C’s lideri Albert Rivera, Başbakan Sanchez’e sert suçlamalar yöneltti.
Rivera, Katalonya sorununa yaklaşımından dolayı Sanchez’i “devlete ihanet ve ayrılıkçı Katalan siyasetçilerin karşısında diz çökmekle” itham etti. Casado ise Bask bölgesinde terör örgütü ETA yanlısı siyasetiyle tanınan Eh Bildu partisinin, 2018 Haziran ayında PSOE’nin sunduğu güvensizlik önergesi ile son dönemlerde hükümetin açıkladığı sosyal reformlara destek vermesinden dolayı, Sanchez’i “anayasal düzeni savunan siyasi parti konumundan uzaklaşarak, elini kana bulayanlarla anlaşmayı tercih etmekle” suçladı.
AB’de işsizlik oranının en yüksek olduğu ülkelerden biri İspanya
Öte yandan, İspanya’nın 2008-2014 arasında yaşadığı ekonomik krizden çıkmasına rağmen anketlere göre, İspanyolların birinci sorunu işsizlik olmaya devam ediyor.
Avrupa Birliği (AB) ülkeleri arasında Yunanistan’ın ardından en yüksek işsizlik oranına sahip ülke olan İspanya’da 2019’un ilk çeyreğindeki işsizlik oranı yüzde 14,7 olarak açıklandı. Son 4 yılda ülkeyi yöneten gerek PP gerekse PSOE kendi dönemlerinde istihdamın arttığını vurgulasalar da ülkedeki her 10 iş sözleşmesinden 6’sının 6 aydan az, geçici olması işsizlik sorununun halen ciddi boyutlarda olduğunu gösteriyor.
Sosyolojik Araştırmalar Merkezi’nin (CIS) en son yayınladığı anket sonucuna göre, İspanyolları en fazla endişelendiren sorunlar “işsizlik, yolsuzluk ve siyasetçiler” olarak sıralanıyor.
Son 4 yılda 3. genel seçim olacak
İspanya’da 20 Aralık 2015’teki genel seçimin ardından siyasi partilerin yeterli çoğunluğu elde edememesi ve aralarında anlaşamaması sonucu hükümet kurulamayınca 26 Haziran 2016’da bir kez daha sandık başına gidilmişti. Bu seçimin ardından PP’nin kurduğu azınlık hükümeti Haziran 2018’e kadar iktidarda kalmıştı. PP’yi güvensizlik oylamasıyla düşürerek yerine yine bir azınlık hükümeti ile geçen PSOE’nin ömrü ise 8 ay oldu.
İspanya’da halk, 28 Nisan Pazar günü son 4 yılda 3. kez genel seçim için sandığa gidecek. Ayrıca pazar günü, Valensiya özerk yönetimi parlamentosu seçimi de yapılacak.
2016 yılındaki son genel seçimlerden sonra siyasi partilerin Meclis’teki dağılımı; Halk Partisi (PP) 137, Sosyalist İşçi Partisi (PSOE) 85, “Birlikte Yapabiliriz” (Unidas Podemos) 45, Vatandaşlar (C’s) 32, En Comu Podem (Katalonya’da faaliyet gösteriyor) 12, Compromis 9 (Valensiya’da faaliyet gösteriyor), Katalonya Cumhuriyetçi Solu (ERC) 9, Katalonya Avrupa Demokrat Partisi (PDeCat) 8, En Marea (Galisya’da faaliyet gösteriyor) 5, Bask Milliyetçi Partisi (PNV) 5, EH Bildu (Bask bölgesinde faaliyet gösteriyor) 2, Kanarya Koalisyonu (Kanarya Adaları’nda faaliyet gösteriyor) 1 sandalye şeklinde olmuştu.
