Son yılların en önemli projelerinden biri olarak gösterilen Türk Akım’da Avrupa’ya gönderilecek ilk gazın pompalanmasına 8 Ocak 2020’de başlanıyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in katılacağı tören için artık son hazırlıklar yapılıyor.
Peki, bir dönem neredeyse iptal edilmesi dahi gündeme gelen ancak sonrasında tüm zorlukların aşılarak hayata geçirilen Türk Akım projesi ülkemiz için neler ifade ediyor? Projenin detaylarını, Avrupa’ya olası etkilerini ve gelecek dönemdeki beklentileri enerji uzmanlarıyla konuştuk.
Akış yön değiştiriyor
Enerji Ekonomisi Derneği Başkanı Prof. Dr. Gürkan Kumbaroğlu, geçmiş dönemde Rusya’nın Ukrayna üzerinden Avrupa ve Türkiye’ye gaz gönderdiğini hatırlatarak, Türk Akım ile bu sürecin tersine döndüğünü söyledi.
Projenin Türkiye’nin yanı sıra başta Balkanlar olmak üzere Avrupa’da da önemli etkileri olacağını kaydeden Prof. Dr. Kumbaroğlu, “Örneğin Bulgaristan gazı sadece bizim üzerimizden alacağını ve Ukrayna’dan gelen hattı kullanmayacağını belirtti. Bu hat onlar için çok daha ekonomik oldu. Böylece iç piyasaya doğal gazı daha indirimli bir şekilde sunma şansına kavuştular” dedi.
Türkiye’nin stratejik önemi yükseliyor
Türk Akım ve TANAP projeleri ile Avrupa’nın enerji arzı güvenliğinde Türkiye’nin rolünün net bir şekilde ortaya çıktığının altını çizen Kumbaroğlu, şunları söyledi:
“Türkiye, stratejik anlamda yükseldiği bir dönemde. Türk Akım ve TANAP gibi iki büyük proje enerji arz güvenliğindeki rolümüzü katladı. Suriye’de Irak’ta, İran’da ve yakın çevremizde yaşananlar herkesin malumu. Böyle bir ortamda coğrafi konumu itibarıyla enerjinin doğal bir merkez üssü olması gereken Türkiye’de karışıklık yaşanmasını kimse istemez. Çünkü bu topraklarda yaşanacak her çalkantı onları da doğrudan etkileyebilir. Bu kapsamda, yeni dönemde gazın barışa katkı sağlayacağını görmek isteyenlerden biriyim.”
Kumbaroğlu ayrıca mevcut durumda Türkiye’nin bir enerji merkezi haline geldiğini söylemek için henüz erken olduğuna dikkat çekerek, “Ancak son dönemlerde atılan adımlar ve hayata geçirilen projeler bu yolda önemli kilometre taşları oluyor. Altyapı açısından önemli projeler hayata geçiriliyor. Bunlar güçlü ancak henüz ilk adımlar. Gelecek dönemde Türkiye’nin doğru hamleleri yapması halinde çok kritik bir role sahip olacağını söyleyebiliriz” şeklinde konuştu.
Balkanlara gaz sevkiyatı Türkiye ile güvenli hale geldi
Türkiye Enerji Stratejileri ve Politikaları Araştırma Merkezi (TESPAM) Başkanı Oğuzhan Akyener, Türk Akım projesinin Türkiye’nin ‘arz güvenliği’ açısından ne denli önemli bir ülke olduğunu bir kez daha gösterdiğini söyledi.
Akyener, Rusya’nın Balkanlara daha önce Ukrayna üzerinden gaz akışı sağladığı hattın eski olduğunu ve yeni döşenen bu hatla Türkiye üzerinden 15,75 milyar metreküp gazın Balkanlar’a gönderileceğine değindi.
Türk Akım projesinin Türkiye’nin ‘gaz transit merkezi olma’ hedefiyle örtüştüğünü ve buna büyük bir destek verdiğini anlatan Akyener, şöyle devam etti:
“Türkiye üzerinden toplamda 25,75 milyar metreküp gaz Balkanlar’a gidecek. Sırbistan üzerinden Avusturya’ya gidecek gazın orta ve uzun vadede Balkanlar’ın yanı sıra İtalya’ya da satışı mümkün olabilir.
Bugünkü haliyle dahi son derece stratejik olan bu proje yakın dönemde daha büyük anlamlar da kazanabilir. Çünkü bilindiği üzere Türk Akım ilk açıklandığında 4 farklı hattan bahsedilmişti. Şimdilik ilk 2 hat açıldı. Eğer geri kalan 2 hat da gelecek dönemlerde devreye girerse Türkiye’den Avrupa’ya çok ciddi bir gaz akışı başlamış olacak.”
“TANAP ve Türk Akım rakip değil”
TESPAM Başkanı Oğuzhan Akyener, TANAP ve Türk Akım projelerinin birbirine rakip olmadığını belirterek, “Her iki hattın kimi yerlerde farklı kimi yerlerde ortak pazar hedefleri var. Kaldı ki Azerbaycan üzerinden Avrupa’ya giden gazın ortaklarından biri de Rus Lukoil firması” ifadesini kullandı.
Akyener, gazın Avrupa’ya Türkiye üzerinden taşınmasının, geçtiğimiz günlerde İsrail, Güney Kıbrıs, Yunanistan gibi ülkelerce imzalanan EastMed projesine de dolaylı yoldan etkisi olduğunu vurgulayarak, şunları söyledi:
“Gaz piyasalarında ucuz olan kabul görür. Avrupa’ya Türkiye üzerinden TANAP ve Türk Akım ile gaz gitmesi piyasaları etkileyecek ve gazın fiyatı düşecek. Türkiye bu hamlesiyle aslında EastMed projesine de bir darbe vuruyor. Gerçi EastMed zaten hayata geçmesi çok çok zor bir proje ama yine de Türkiye bu hamleleriyle onlardan çok daha ucuza gazı Avrupa’ya götürmüş olacak.”
Rusya kendine çok iyi bir ortak buldu
Rusya ve Ukrayna arasında yaşanan kriz nedeniyle bu projenin hayata geçirildiğini söyleyen Akyener, “Ukrayna borcunu ödemedi ve Rusya onlara gönderdiği gazı kesti. Rusya’nın bu hamlesine Ukrayna’nın cevabı kendi üzerinden Avrupa’ya giden gazın akışını kesmek oldu. Uluslararası enerji projelerinde bu tarz adımlar kesinlikle kabul görmez. Rusya, Türk Akım ile kendisine çok iyi bir ortak buldu. Çünkü bizim ülkemizde siyasi yaklaşımlarla gaz akışının kesilmesi tarzı bir şey asla söz konusu olamaz. Balkanlar’ın gaz sevkiyatı Türkiye ile güvenli hale geldi” şeklinde konuştu.
