Toprak Dede olarak bilinen TEMA Vakfı’nın Kurucusu ve Onursal Başkanı Hayrettin Karaca 97 yaşında hayatını kaybetti. TEMA Vakfı’nın sosyal medya hesabından yapılan açıklamada, “Kurucu onursal başkanımız ve Toprak Dedemiz Sayın Hayrettin Karaca’yı kaybetmiş olmanın derin üzüntüsü içindeyiz” denildi.
Hayrettin Karaca kimdir?
Hayrettin Karaca 4 Nisan 1922 yılında Balıkesir, Bandırma’da doğdu. Babası Hocazade Halil Efendi, Annesi Zehra Hanım’dır. Her ikisi de Kırım muhaciridir.
Hayrettin Karaca, orta öğrenimini İstanbul Boğaziçi Lisesi’nde tamamladı.
Lise eğitiminden sonra trikotaj atölyesinin başına geçti. Karaca Trikoları’nı tanınmış bir marka haline getiren Hayrettin Karaca ilk triko ihracatını gerçekleştirdi.
Edebiyatı ve doğayı çok seven Hayrettin Karaca, Anadolu’yu karış karış gezmeye başladı. Ağaçları ve bitki örtüsünü inceleyen Karaca, bunlardan örnekler toplayıp Yalova’daki bahçelerinde yetiştirdi.
Ellili yaşlarında, Türkiye’nin ilk özel arboretumunu kurdu. Yurt içi ve yurt dışında gezdiği her yerden tohumlar topladı, botanik bahçelerini gezdi, bağlantılar kurdu. Bugün Yalova’daki Karaca Arboretumu, dünyanın her yerindeki botanikçiler tarafından bilinen bir yer olarak akıllara kazındı.
Yılda iki kez yayınlanan Arboretum Magazin’i bilim adamlarının araştırma ve görüşlerinin yayınlandığı bir forum oldu. 14.000 türü barındıran arboretum aynı zamanda ülkenin tehlikedeki türleri için bir gen koruma merkezi olarak dikkat çekiyor. Hannover Üniversitesi’nden ekoloji profesörü Franz H. Meyer, Hayrettin Karaca’dan “Şimdiye kadar hiç böylesine kişisel çıkar gütmeden, kendini insanlığın yararına çalışmaya adamış birine rastlamadım.” diye bahsetmişti.
Hayrettin Karaca Anadolu’yu gezerken hızlı bir çölleşme tehditinin farkına vardı. Bitki türlerinin yok olduğunu gördü. Harap olmuş meralar, kuruyan şelaler ve tahrip edilen ormanlar onu harekete geçmeye itti. 1992 yılında sanayici arkadaşı Nihat Gökyiğit ile birlikte TEMA’yı kurdu.
TEMA Vakfı nasıl kuruldu?
Toprak Dede Hayrettin Karaca ve Yaprak Dede A. Nihat Gökyiğit, 1992 yılında TEMA Vakfı’nı birlikte kurdular. Amaçları Anadolu’da yaşanmakta olan erozyon ve çölleşme tehlikesine kamuoyunun dikkatini çekmekti. Hedefleri ise bu mücadelenin devlet politikası haline gelmesine katkı sağlamaktı. TEMA’nın “Türkiye Çöl Olmasın” sloganı toplumda büyük yankı uyandırdı.
1992 Haziran’ında Brezilya’nın Rio de Janerio kentinde yapılan dünyanın ilk “Yeryüzü” Zirvesi, devletlerin insanın ekosistemler üzerinde yarattığı tahribatı kabul etmesi ve buna karşı verilen mücadeleleri küreselleştirerek ön plana çıkarması açısından önemli bir dönüm noktası oldu. Zirve, aynı zamanda sivil toplumun güçlü bir aktör olarak sahneye çıkmasında önemli rol oynadı. “Umut Yeşertiyoruz” sloganıyla bugün 26. yaşını kutlayan TEMA Vakfı, Rio Zirvesi’nden sadece birkaç ay sonra, 11 Eylül 1992 tarihinde kuruldu.
Kaynak: TRT Haber
