Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanlığına bağlı Tarımsal Araştırmalar Enstitüsü (TAE), Türkiye Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğüne bağlı Niğde Patates Araştırma Enstitüsü tarafından geliştirilen yeni tür patateslerin denemelerini yapıyor.
Demelerdeki amacın, Kıbrıs Türkünün damak tadına uygun, hastalıklara daha dayanıklı, verimi daha yüksek, Avrupa’daki tohumluk patates üreticilerine bağımlılığı azaltacak ve tohumluk maliyeti daha düşük türler tespit etmek olduğu belirtildi.
TAE Müdürü Cem Karaca, konuyla ilgili Türk Ajansı Kıbrıs’a (TAK) yaptığı açıklamada, Kıbrıs Patatesi olarak bilinen Spunta’nın Kıbrıs’ın patatesi olmadığını, her yıl yurt dışından 500-600 ton tohumluk Spunta ithal edildiğini, bu türün Kıbrıs’taki toprak ve iklime daha iyi uyum gösterdiğinden, Kıbrıs Patatesi olarak tanıtıldığını belirtti.
Karaca, yurt dışından getirilen Spunta tohumluklarından elde edilen hasattan tohumluk ayırıp tekrar ekilebileceğini ancak bu ekimden elde edilecek patatesten tohumluk kullanılacak olursa verimin çok düşük olacağını, yani tohumluk özelliğini yitirmiş olacağını, bu nedenle her yıl yurt dışından tohumluk patates getirdiklerini ifade etti. Karaca, Türkiye’de geliştirilen yeni patates türlerinin hasadının 5 kez tohumluk için kullanılabileceğini, bunun da maliyetlerin düşmesi anlamına geldiğini vurguladı.
Cem Karaca, patateste verimin düşmesinin “Fizyoljik yorgunluktan” kaynaklandığını, yeni tohumluk patateslerin doku kültürü tekniği ile elde edildiğini anlattı.
Karaca, deneme yapma kararı almalarında bir diğer etkenin de, KKTC’ye uygulanan izolasyonlar çerçevesinde Avrupa’dan Spunta patates tohumu getirememe gibi bir durumla karşılaşabilecek olmaları olduğunu ifade etti. Karaca, yeni türlerin tohumuna erişimin olmasının, Avrupa’daki patates tohum üreticilerine bağlılığın azalması anlamına geldiğini belirtti..
Spunta’nın Avrupa’da zannedildiği gibi çok tercih edilen bir çeşit olmadığını kaydeden Karaca, dönüm başına 4.5 ton verim aldığını, yeni çeşitlerde bu oranın 6-6.5 tona kadar çıkabileceğini söyledi.
Yeni türlerle ilgili denemeleri Beyarmudu, Güzelyurt ve Türkmenköy’de yaptıklarını kaydeden Karaca, Ocak 2008’de Türkiye’den gelen 5 çeşit ve ülkede üretimi yapılan 3 çeşitle denemelere başlandığını bildirdi. Karaca, zirai ilaç kullanılmayan bu denemede, 6 çeşidin mantar hastalığından dolayı öldüğünü, Ünlenen ismindeki yeni çeşidin hastalıktan etkilenmediğini aktardı. Karaca, Ocak 2020’de de deneme ekimleri yapıldığını, bu denemenin üretici şartlarında yapılacağını ve verime odaklanacaklarını kaydetti.
Karaca, “Biz bu patates denemelerini niye yapıyoruz? Ülkemizin alışık olduğu damak tadına uygun , daha düşük tohumluk maliyetli olan ve daha yüksek verimli çeşitleri ülkemiz koşularında deneyip görmek ve kıyaslamak için yapıyoruz. Denemeler sonunda ise elde edilen ürünlerden tadım günü yapmayı da öngörüyoruz” dedi.
Cem Karaca şöyle devam etti:
“Damak tadımıza uygun, verimi daha yüksek, hastalıklara daha dayanıklı dolayısı ile daha az kimyasal kullanılması gereken, tohumluk maliyeti daha düşük çeşitler tespit edebilirsek niye belli bir miktar bunlardan da ekmeyelim? “
Niğde Patates Araştırma Enstitüsü Müdürü Uğur Pırlak ise, melezleme ve ıslak teknikleri ile ürettikleri çeşitlerden 6 tanesinin sertifikasyon sürecinde olduğunu hatırlattı. 6 yıl süren sertifikasyon sürecinin 5’inci yılında olduklarını söyleyen Pırlak, 2021’de üreticilere yerli patates tohumlarından verebileceklerinin altını çizdi.
Spunta’nın Avrupa’da tercih edilen patates çeşitlerine göre çok kaliteli ve verimli bir çeşit olmadığını belirten Pırlak, yaptıkları denemelerde, verimi Spunta’nın çok üstünde, aroması ise Sunta seviyesinde olan çeşitler bulunduğunu vurguladı. Pırlak, denemede olan yeni çeşitlerin hatalıklara karşı da daha dayanıklı olduğunun da altını çizdi.
Db/tak
