Binalarda deprem önlemi olarak kullanılan teknolojiler arasında “deprem izolasyonu” ya da “sismik izolosyon” olarak adlandırılan yöntem de bulunuyor. Sismik izolasyon, binaları sarsıntılardan en iyi koruyan tekniklerden biri sayılıyor.
Deprem riski altındaki bölgelerde bulunan hastaneler de artık bu yöntemle koruma altına alınıyor. Sismik izolasyon tekniğini, Deprem İzolasyon Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Cüneyt Tüzün, bu sistemle yapılan Göztepe Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde TRT Haber’e anlattı.
Deprem izolasyonu ya da sismik izolasyon olarak adlandırılan yöntem tam olarak nedir?
Deprem izolasyonu yaklaşık 30 yıl önce geliştirilmiş, binaların depremden zarar görmesini azaltan bir teknolojidir. Binaların taşıyıcı sistemlerindeki hasarları minimize ediyor. Ayrıca binaların içindeki yapısal olmayan eleman dediğimiz tesisat sistemine gelecek etkiyi azalttığı için onların fonksiyonlarının devam etmesini sağlıyor. En başta Japonya, Yeni Zelanda ve Amerika’da bu teknoloji kullanılmaya başlandı.
Bu teknoloji Türkiye’de kaç yıldır kullanılıyor?
Deprem yalıtımı, ülkemizde yaklaşık 10 yıldır kullanılıyor. İlk uygulamalar 1999’da, Atatürk Havalimanı’nda başladı. Yavaş yavaş hızlandı. 2013 yılında Sağlık Bakanlığı yayınladığı bir genelgeyle, 100’den fazla yataklı, birinci ve ikinci derece deprem riski bulunan bölgelerdeki bütün hastanelerin deprem yalıtımlı olarak tasarlanmasını zorunlu hale getirdi. Bu genelgeden sonra da özellikle hastanelerde bu uygulamalar hızlı bir şekilde arttı.
Önümüzdeki süreçte diğer yapılara uygulanması yolunda bir düzenleme düşünülüyor mu?
Deprem İzolasyon Derneği olarak gerek Milli Eğitim Bakanlığı gerekse bu konuyla ilgili çeşitli kurum ve kuruluşlarla toplantılar yaptık. Özellikle Milli Eğitim Bakanlığındaki yetkililerle okullarda bu teknolojinin uygulaması konusunda girişimlerimiz oldu. İlk etapta yapılması gerekli binalar olarak okulları salık veriyoruz. Özellikle son 15 yıldır Türkiye’de konut yapımının hızla artması aşamasında bu teknolojinin kullanılmasını çok konuştuk.
Şu anda kaç hastanede bu teknoloji mevcut?
Yüzün üstünde hastanede bu yöntem kullanıldı. Bazıları bitirildi bazılarının da inşaatı devam ediyor. Dünyanın en büyük izolatörlü hastanesi Türkiye’de… Adana’daki Şehir Hastanesi, inşaat alanı olarak dünyanın izolatörlü en büyük hastanesi. Yine inşaatı devam eden İstanbul’daki İkitelli Sağlık Kampüsü de bu şekilde yapılıyor. Adana Şehir Hastanesinden daha büyük olduğu için, bittiği zaman dünyanın en büyük izolatörlü yapısı olacak. Bunların hepsi Türk mühendisleri tarafından tasarlandı, imal edildi. Türkiye’de artık böyle bir bilgi birikimi mühendislik olarak da uygulama olarak da var.
Bu teknoloji yeteri kadar test edildi mi?
Bu teknoloji dünyada gerçek depremler geçirip başarıyla fonksiyonlarını yerine getirmiştir. Şu ana kadar depremden sonra hasar görmüş ve fonksiyonunu yerine getirmemiş izolatörlü bir yapı kaydedilmedi. 9 büyüklüğündeki depremlerde bile Japonya’da fonksiyonunu yerine getirip, hemen depremden sonra hastane olarak kullanılmaya devam etti. Bu açıdan da aslında teknoloji, doğada test edildi diyebiliriz.
Sismik izolasyonun maliyeti nedir?
Bugün binanın kolon-kiriş perdelerine verdiğiniz paranın yaklaşık yüzde 10’u kadar size bir maliyet getirir. Burada uygulanması gereken önemli nokta şudur: Deprem yalıtımı kullanılmış yapılarda, depremden sonra hasarsızlık öngörülüyor. Konvansiyonel dediğimiz klasik binalarda Türk deprem yönetmeliğine uyulsa bile hasar görülmesi kaçınılmazdır. Buradaki hedef, insanların binalardan canlı çıkmasıdır. Halkımızın gözden kaçırdığı nokta budur.
Mevcut binalarda bu sistem uygulanabilir mi?
Bu sistemin belirli şartlar sağlandığı takdirde mevcut binalara uygulanabilmesi de mümkün. Bu şartların ilki, etrafında bina olmaması. İkincisi de binanın belli bir dayanıma sahip olması. Türkiye’de bu tarz iki uygulama var. Bir tanesi İstanbul Başıbüyük’teki hastane. Güçlendirme tekniği olarak belli bir seviyeden kesilerek yalıtım birimleri, izolatörler yerleştirildi. Üst yapının bir şekilde güvenliği sağlandı. Bir de kentsel dönüşüm kapsamında bir konutun yıkılmasını önlemek için benzer şekilde bodrum katından kestik, izolatör yerleştirdik. Binanın güvenliği sağlanmış oldu. Bu iki işin tasarımı ve uygulaması Türk mühendisler tarafından yapıldı.
