İstanbul Üniversitesi (İÜ) Şehir Politikaları Uygulama ve Araştırma Merkezi tarafından üçüncüsü hazırlanan “İller Arası Rekabet Endeksi” açıklandı.
Endekse ilişkin değerlendirmede bulunan İÜ Şehir Politikaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Murat Şeker, 81 il düzeyinde 2018-2019 dönemi verileri kullanılarak hesaplanan rekabet endeksi skorlarının, 2009 ve 2014 dönemlerine ait veriler kullanılarak açıklandığını belirtti.
Şeker, böylece rekabet açısından illerin 2009-2019 periyodunda 10 yıllık performans seyrinin izlendiğini söyledi.
Murat Şeker, İÜ Şehir Politikaları Merkezinde yapılan geniş bir araştırmayla demografik yapıdan eğitime, sağlıktan sosyal yaşama, ekonomik ve sektörel yapıdan altyapı ve ulaşıma, inovasyondan girişimciliğe toplam 266 gösterge için toplanan verilerin kullanılarak rekabete dayalı ana ve alt endekslerin hesaplandığını anlattı.
Aydın ve Tekirdağ, rekabetçi gücünü artırarak ilk 10’a girdi
İstanbul, Ankara ve İzmir’in, 2009 ve 2014 verilerinde olduğu gibi yine rekabet sıralamasında zirvede yer aldığını belirten Şeker, şöyle konuştu:
“Kocaeli, Antalya, Bursa, Eskişehir ve Konya bu illeri takip ederken, Aydın ve Tekirdağ, önceki dönemlere göre rekabetçi gücünü artırarak ilk 10 il arasına girdi. Önceki dönemlerde ilk 10’da yer alan Muğla bu yıl 11’inci, Adana ise 12’nci sıraya geriledi. Balıkesir, Mersin, Çanakkale, Trabzon, Denizli, Kayseri, Sakarya ve Samsun rekabetçi özelliklerini devam ettirdi. Muş, Hakkari ve Şırnak ise son sıralarda yer aldı.”
Şeker, rapora göre 13 şehrin rekabetteki yeri değişmezken, 33 şehrin rekabet gücünü artırdığını, 35 şehrin ise rekabet gücünün azaldığını anlatarak, şunları söyledi:
“Demografik yapı, sağlık, sosyal yaşam, makroekonomi, finansal piyasalar, girişimcilik ve teknolojik altyapıda İstanbul, Ankara, İzmir lider şehirler olarak yer aldı. Ulaşımda İstanbul, İzmir ve Balıkesir, altyapıda ise İstanbul, Ankara ve Gaziantep öne çıktı. Eğitimde Denizli, Edirne ve Ankara, yükseköğretim alanında ise İstanbul, Ankara ve Eskişehir en rekabetçi iller olarak sıralandı. Tarımda Konya, Aydın ve Şanlıurfa, turizmde Antalya, İstanbul ve Muğla ilk sıralardayken, dış ticarette İstanbul, İzmir ve Bursa, inovasyonda ise İstanbul, Ankara ve Bursa lider şehirler olarak yer aldı.”
Şırnak’ta 10 bin kişiye 8 doktor düşüyor
Murat Şeker, demografik yapı alt bileşeninde yer alan göstergelerden hanehalkı ortalama büyüklüğüne bakıldığında Şırnak, Şanlıurfa, Batman ve Hakkari’de bir hanede ortalama 6 kişinin yaşadığını, Eskişehir, Çanakkale ve Balıkesir de ise 3’ten az kişinin yaşadığının görüldüğünü vurguladı.
Okuryazar kadın oranının en yüksek olduğu illerden Antalya, Çanakkale, İzmir, Denizli ve Tekirdağ’da kadınların yüzde 98’inin okuryazar olduğunu anlatan Şeker, bu oranın en düşük olduğu illerin ise yüzde 86 ile Mardin ve Şanlıurfa olarak belirlendiğini söyledi.
Şeker, sağlık bileşenine bakıldığında 10 bin kişiye düşen yatak sayısında en yüksek değere sahip ilin, 48 yatak ile Bolu olduğunu, Bolu’yu 47 yatak ile Erzurum, Elazığ ve Edirne’nin takip ettiğini, bu gösterge açısından en düşük değere sahip ilin ise Şırnak olduğunu belirtti.
Şeker, 10 bin kişiye düşen doktor sayısının Ankara’da 31, Edirne ve Bolu’da 26, Isparta ve İzmir’de 25 iken, bu sayının Şırnak’ta 8, Hakkari’de 9, Ağrı, Muş ve Iğdır’da 10 olduğunu açıkladı.
Türkiye’de toplanan 100 liralık verginin 44 lirası İstanbul’dan
İÜ Şehir Politikaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Şeker, rekabet endeksinin bileşenlerinden biri olan ekonomik yapı incelendiğinde, ilde gerçekleştirilen ihracatın ülke ihracatı içindeki payı bakımından İstanbul’un yüzde 51 ile ilk sırada yer aldığını, İstanbul’u sırasıyla yüzde 6,6 ile Bursa, yüzde 6 ile İzmir ve yüzde 5,4 ile Kocaeli’nin takip ettiğini söyledi.
Türkiye’de toplanan 100 liralık verginin 44 lirasının İstanbul’dan geldiğini belirten Şeker, şunları anlattı:
“İzmir ve Kocaeli 12 lira, Ankara ise 11 lira vergi geliri payına sahiptir. Bu gösterge açısından en düşük değeri alan iller sırasıyla Bayburt, Çankırı ve Ardahan’dır. Türkiye’deki sanayi işletmelerinin yüzde 24’ü İstanbul’da iken, İstanbul’u takip eden Ankara ve İzmir, sanayinin en fazla yoğunlaştığı iller arasında yer aldı. Ancak sanayi çalışanları açısından bakıldığında İstanbul’dan sonra Bursa, en fazla sanayi çalışanının olduğu şehir oldu. Bursa, Ar-Ge birimi olan firma oranı açısından da İstanbul’un ardından ikinci sırada geldi. Yüksek teknolojiye dayalı ihracatta ise İstanbul’u Manisa takip etti.”
İstanbul, kişi başı banka mevduatında ilk sırada
Murat Şeker, kişi başına düşen ortalama banka mevduatı açısından incelendiğinde 58 bin 481 lira ile İstanbul’un ilk sırada yer aldığını, İstanbul’u, 47 bin 820 lira ile Ankara, 25 bin 303 lira ile İzmir, 24 bin 373 lira ile Muğla’nın takip ettiğini, bu gösterge açısından sıralamanın sonunda ise 2 bin 472 lira ile Ağrı’nın bulunduğunu açıkladı.
Konut satışları incelendiğinde, hem birinci hem de ikinci elde en fazla konut satılan illerin başında İstanbul, Ankara ve İzmir’in geldiğini anlatan Şeker, “Bu illeri Bursa, Antalya, Konya, Kocaeli ve Tekirdağ izledi. Ancak satılan konutlar arasında birinci el konut satışı oranının en yüksek olduğu iller ise Şırnak, Kastamonu, Kırklareli, Bartın, Siirt, Sinop, Adıyaman, Düzce, Amasya, Ordu, Aksaray, Mardin ve Gümüşhane olarak sıralandı. Bu illerde satılan konutların yüzde 60’tan fazlası birinci olarak belirlendi. İkinci el satış oranlarının yüksek olduğu iller ise Nevşehir, Yalova, Ardahan, Ankara, Kayseri, Muğla, Antalya, Kilis ve Balıkesir olarak sıralandı” dedi.
İstanbul’da kilometre başına düşen araç 5 yılda yüzde 23 arttı
İÜ Şehir Politikaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Şeker, organik tarımda çiftçi sayısı, tarımsal alan ve üretim miktarı açısından Aydın’ın tüm iller arasında ilk sırada yer alırken, iyi tarım uygulamaları alanı açısından Gaziantep, Şanlıurfa ve Adana’nın öne çıktığını söyledi.
“Bin kişi başına düşen otomobil sayısında 262 ile Ankara, 213 ile Muğla ve 206 ile Antalya ilk sıraları paylaşmıştır. Bu gösterge açısından en düşük değere sahip olan iller ise 8 ile Hakkari ve Şırnak.”
İstanbul’da kilometrekareye 764 aracın düştüğünü anlatan Şeker, “İzmir’de 117, Kocaeli’de 115 araç düşüyor. Bir önceki raporda 2014 verilerine göre, İstanbul’da kilometrekareye 620 araç düşerken, geçen 5 yılda İstanbul’da kilometrekareye düşen araç sayısında yüzde 23’lük artış gözlendi” dedi.
Şeker, veri odaklı şehir araştırmalarına devam edeceklerini, bu araştırmanın bir rapor olarak gelecek günlerde yayımlanacağını açıkladı.
Kaynak: AA
